AFRIKAANS

Dis die ontasbare dinge in die lewe, wat vir ons as mense onaantasbaar is. Anders gestel, dit waaraan mens nie kan vat nie, is ook die goed waaraan ander nie moet karring nie. Goed soos godsdiens, taal, kultuur en sentimentele dinge. Dis die dinge waaroor mense driftig raak, waaroor daar kwaaivriendskappe en ons-praat-nooit-weer-met-mekaar-gevoelens kom. Hierdie goed was ook al sovele male, direk of indirek, die oorsaak van oorlog.

Hoekom? Is dit omdat hierdie sake ons regtig na aan die hart lê? Omdat dit regtig uitdrukking gee aan wie ons werklik is? Waar ons vandaan kom en waarheen ons oppad is? Anders as materiele dinge wat ‘n statussimbool is, is hierdie sake die boustene van ons menswees. Dit is wie ons is. Die grense van bloed is myns insiens baie sterker as wat enige geografiese grens ooit sal wees.

Oor die eeue heen het die mens die oseane bevaar en kontinente bewandel. Hoewel dit deesdae baie makliker en vinniger is as toe, het niks verander nie. Soos ‘n malende trop damara ooie, was hul altyd oppad. Party het bloot die voorste ooi gevolg, oppad na êrens. Ander die veewagter wat hul water toe gelei het. Dan was daar altyd die een wat afgedwaal het. Maar beweeg het die klomp beweeg.  Vandag is dit soveel makliker en geografiese grense beteken nie meer veel nie. Dit is bloot geografiese grense, want tegnologie maak alles een. Dus is die migrasie van een land na ‘n ander bloot ‘n paspoort en soms ‘n visa ver. Soos ‘n swerm swaeltjies, kruis ons gereeld die oseane. Altyd oppad.

Behalwe jou menswees, dit kan tegnologie nie verander nie. Sake wat vir oupa en ouma na aan die hart gelê het, lê maar steeds na aan ons harte ook. Die maanlanding, IPhone’s, Kindle’s, kerntegnologie of boeings het niks verander nie. Toenterjare was daar, tydens politieke- kerk- en skoolvergaderings, vurige debatte oor godsdiens, taal en kultuur. Vir daardie mense, was die wêreld moontlik so groot soos sy plaas of land, maar hy het geweet wat vir hom belangrik is. In my skoolgaanjare, was taal een van die grootste besprekingspunte op die skoolvergaderings. Vir menige boere was engelse bloot die taal van die Anti-Chris. En sovele vergaderings was dié ongenotuleerde punt driftig bespreek. Hoekom? Omdat hierdie dinge in ons siele gewortel is. Die oomblik as dit bedreig word of ons voel dit word bedreig, het ons die onwillekeurige aanvalsreaksie. Vandag klink die betrokke vergaderings nie veel anders nie. Hierdie dinge is steeds vir ons belangrik. Baklei-belangrik en hartseer-sentimenteel.

Ekself is deesdae deel van die swaeltjie-brigade, wat huis en haard verlaat het om vir eers nes te skrop in ‘n vreemde land. Dit bring noodwendig veranderinge mee. Die taal was een van die verandering wat maar vir my swaar was. Nie omdat ek ewe skielik ‘n ander taal moet praat nie. Nee, eerder omdat ek so lief is vir my grootwordtaal. Dit bly nou maar eenmaal die taal waarin ek my gevoelens wil uitdruk. Die taal wat so lekker op die tong lê en die die taal wat ek wil besig, as ek my vinger in die deur vasgeslaan het. Die taal waarin ek wil lag, wil huil, wil lief hê en kwaad word. Dis so deel van my, dat ek nie regtig weet waar die ophou en ek begin nie. Dis wie ek is.

Nou’s ek in ‘n vreemde land en moet noodwendig ‘n ander taal praat. Ek moet, want as vreemdeling in Jerusalem, is dit nou maar eenmaal die manier om te kommunikeer. En kommunikeer moet jy kommunikeer. As jy in Rome is maak jy soos die Romeine.

Maar dit, lede van die swaeltjie-brigade, moet jou nooit verhoed om jou eie taal te troetel soos ‘n kosbare kleinood. Om dit gereeld af te stof, blink en vryf en te laat hoor nie. Om dit uit te stal. Om dit op papier neer te sit en jou te baai in die bekendheid van die woorde. Om jou toe te draai in beskrywende idiome en ‘n pinakoteek van beelde met woorde op te vorm. Jou taal is ‘n groter deel van jou as wat jy besef of (wil) erken.

En dit, liewe leser, sê vir my dat ‘n taal ‘n manier van kommunikasie is. (So, maak maar soos die Romeine as jy in Rome is.) Dat my taal, Afrikaans is. Dit sal so bly want dis ‘n lewende taal. Hierdie gedagte laat ‘n warm behaaglike kolletjie op my maag, amper soos wanneer jy ‘n stukkie van die son gesluk het. Of soos herinnering aan winter in Suidwes , boertroos of oorgens-Kalahari-kuiers....